Z ziemi włoskiej do Polski...
Początki istnienia 51 pułku piechoty są związane z ziemią włoską. Gdy w 1918 roku zaczęła się po stronie koalicji formować polska armia pod dowództwem gen. Hallera, rząd włoski również zezwolił na tworzenie polskich odddziałów z jeńców armii austrowęgierskiej-Polaków , którzy w latach 1915-1918 dostali się do niewoli włoskiej. W grudniu 1918 roku w obozie pod wsią La Mandria,niedaleko miasteczka Chivassi obok Turynu znalazła się duża grupa Polaków, którzy samorzutnie zorganizowali się w 12 kompanii po 200 ludzi. Z tych kompanii 15 stycznia 1919 roku powstał 3 pułk polski. Z wdzięczności dla gościnnej ziemi włoskiej pułk przyjął imię narodowego bohatera Włoch- Giuseppe Garibaldiego. W celu wyposażenia oraz reorganizacji jednostka została 22 lutego 1919 roku skierowana do Francji. Po intensywnym szkoleniu oraz wcieleniu w szeregi 300 Poznańczyków - jeńców armii niemieckiej, 500 ochotników polskich z Ameryki oraz grupy "Królewiaków" - jeńców armii rosyjskiej z wyzwolonych przez Francuzów niemieckich obozów jenieckich, pułk przekształcono w 9 pułk strzelców polskich. Struktura organizacyjna była oparta na etacie francuskim.
Żołnierze 9 pułku strzelców polskich we Francji- wiosna 1919 roku. Widoczne charakterystyczne błękitne mundury oraz wyposażenie armii francuskiej, która wyposażała Armię Polską we Francji. Uzbrojenie stanowią karabiny M1886/93 Lebel. Fotografia z archiwum SRH 51 ppSK.
Guzik Błękitnej Armii odnaleziony pod... Iłżą. Zbiory autora.
W Polsce
W połowie maja 1919 roku 3 dywizja strzelców polskich, w skład której wchodził 9 pułk strzelców polskich, została przetransportowana przez Niemcy do Polski w rejon Modlina. Z końcem lipca pułk skierowano na Podole w okolice Zbaraża, gdzie prowadzono prace fortyfikacyjne na wypadek wtragnięcia odrzuconych na wschód Ukraińców. W dniu 1 września 1919 roku w myśl dekretu Naczelnika Państwa, marszałka Józefa Piłsudskiego, o zjednoczeniu armii gen. Hallera z armią krajową pułk otrzymał nową nazwę i numer - 51 puł piechoty Strzelców Kresowych. Równocześnie został przydzielony do 12 dywizji piechoty (powstałej z 6 dywizji strzelców polskich), gdzie wraz z 54 pułkiem piechoty wszedł w skład XXIV brygady piechoty. Wkrótce dokonano również reorganizacji z etatu francuskiego na polski.
Na froncie wojny polsko - bolszewickiej
W trakcie wojny 1920 roku 51 pułk piechoty toczył zacięte walki w składzie 12 dywizji piechoty min. pod Krzyżopolem i Czobartkami oraz w czasie odwrotu pod Tomaszowem i Żołobami. Następnie został wycofany w rejon Lwowa, odciążając broniące się miasto i tym samym przyczyniając się do jego utrzymania. Podczas polsiej ofensywy, po sukcesie w bitwie warszawskiej, pułk brał udział w odrzucaniu nieprzyjaciela na wschód, umożliwiając min. zajęcie Rohatyna. Uderzeniem od Łysej Góry pułk zdobył 17.10.1920 roku Brzeżany i ścigał bolszewików aż do Podwołczyńska. Zdobycz wojenna pułku to 4000 jeńców, przeszło 120 karabinów maszynowych, pociąg pancerny, około 30 wagonów kolejowych, 13 dział polowych, 2 ciężkie działa,1 samochód pancerny, 1 samochód ciężarowy, kilkanaście kuchni polowych, kilka tysięcy karabinów piechoty, wozy z amunicją, kilkaset koni oraz wiele inne sprzętu wojskowego. W walkach poległo 7 oficerów oraz 153 żołnierzy. Za męstwo na polu walki 31 oficerów i szeregowych pułku odznaczono Krzyżem Virtuti Militari V klasy, a 48 oficerów i 68 szeregowych Krzyżem Walecznych.
Po zawarciu rozejmu pułk od 14 grudnia 1920 roku pełnił służbę na lini demarkacyjnej. Po zawarciu pokoju w Rydze 18 marca 1921 roku objął tereny przyznane Polsce na odcinku od Białozórki aż po Szumsk, gdzie pełnił służbę graniczną. W grudniu 1921 roku 51ppSK na stałe został przeniesiony do Brzeżan i rozmieszczony w dawnych koszarach austowęgierskiego 55 pułku piechoty. 
Koszary 51 ppSK w okresie międzywojennym. Na wprost koszar, po drugiej stronie ulicy, znajdował się zamek Sieniawskich zajmowany przez wojsko min. na stajnie.W 1923 roku na wniosek ppłk. Franciszka Golińskiego koszarom nadano imię Jana Henryka Dąbrowskiego. Pocztówka z 1925 roku ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Okres międzywojenny
Od samego początku pobytu w Brzeżanach pułk odgrywał znaczącą rolę w miejscowej społeczności. Wojsko organizowało kursy dla analfabetów, wystawiano sztuki teatralne w Ognisku podoficerskim, zorganizowano bibliotekę, a kasyno oficerskie było miejscem spotkań, zabaw, skupiającym inteligencję miasta. Żołnierze wybudowali wiele obiektów sportowych, m. in. korty tenisowe, przystań żeglarską i kajakową oraz plażę przy stawie Złota Lipa. Z ośrodków tych masowo korzystali mieszkańcy miasta. Nie zapomniano o żołnierzach pułku poległych w czasie walk w latach 1919-1920. W 1924 roku staraniem dowódcy 51 pp płk. Franciszka Golińskiego odsłonięto w kościele w Brzeżanach marmurową tablicę "Na pamiątkę poległym żołnierzom 51.pp." W 1933 roku na terenie koszar odsłonięto pomnik "Ku czci poległych", co było zasługą kolejnego dowódcy pułku, pułkownika Stanisława Widackiego.
Ognisko wojskowe w Brzeżanach.Mieścił się tu sztab, klub oficerski, kasyno oraz kwatermistrzostwo. Budynek pochodzi jeszcze z czasów austriackich, a po 1920 r. został odrestaurowany. Pocztówka ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Pomnik "Ku czci poległych" odsłonięty w 1933 roku. Napis napomniku brzmiał: „Bohaterom 51. pułku piechoty poległym w walkach o wolność i granice Rzeczpospolitej w latach 1918 -1921”. Pomnik został zniszczony po wkroczeniu sowietów w 1939 roku. Fotografie ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Fotografia przedstawiająca żołnierzy 6 kompanii 51 pułku piechoty w 1925 roku. Uwagę zwracają francuskie oszczędnościowe pasy główne. Zdjęcie udostępnione przez Wojciecha Bullera.
Żołnierze 2 kompanii 51 pułku piechoty w latach 20-tych na terenie koszar w Brzeżanach. Na dlaszym planie widoczny zniszczony w czasie Wielkiej Wojny młyn tzw. Makaronka. Zwracają uwagę amerykańskie pasy amunicyjne dla piechurów M1910 oraz francuskie bagnety M86/93. Żołnierz na pierwszym planie trzyma francuski rkm wz. 15. Zdjęcie ze zbiorów autora.
Lata-20-te. Pododdział z 51 pułku piechoty w pełnym rynsztunku bojowym. Żołnierze noszą nowe polskie mundury wz.19, austriackie ładownice, francuskie hełmy wz.15 a ich uzbrojenie również pamięta "Błekitną Armię" - kb wz. 07/16 Berthier, kb wz.86/93 Lebel oraz rkm wz. 15 Chauchat.
Brzeżany, 1925. Widoczni na zdjęciu żołnierze kompanii karabinów maszynowych posiadają typowe dla pułku w tym okresie umundurowanie i wyposażenie, stanowiącę mix pozostałości po zaborcach, zakupach we Francji i już krajowej produkcji: nowe polskie mundury wz.19 łączą się z francuskimi hełmami wz.15, na pasach ex-austowęgierskie ładownice do manlichera. Uzbrojenie indywidualne stanowią francuskie karabinki Berthier a zespołową ckm Hotchikss wz. 14. Zdjęcie z serwisu odkrywca.pl.
Zdjęcie z połowy lat 20-tych przedstawiające żołnierzy 3 kompanii karabinów maszynowych. Podstawowe uzbrojenie kompanii karabinów maszynowych w 51 pułku piechoty aż do wprowadzenia ckm wz. 30 stanowiły francuskie ckm Hotchkiss wz. 14.
Na terenie koszar 51 pułku piechoty w Brzeżanach.
Fragment książeczki wojskowej potwierdzający odbycie w 1928 roku ćwiczeń wojskowych w 51 pułku piechoty.
Bal karnawałowy w kasynie podoficerskim w Brzeżanach. Fotografia ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Orkiestra 51 pułku piechoty w 1926 roku. Zdjęcie z serwisu odkrywca.pl.
Małoletni elew z orkiestry pułkowej. Ostatnim kapelmistrzem orkiestry 51 ppSK był kpt. Julian Rosse. Na kołnierzu widoczny charaktersytyczny emblemat stylizowanej liry - w wersji dla szeregowych metalowy. Zdjęcie ze zbiorów Wojciecha Kamody.
Plutonowy Kazimierz Krzemień. Służbę w 51 ppSK rozpoczął jako ochotnik w 1925 roku. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej z wynikiem bardzo dobrym w 1926 roku został mianowany na stopień kaprala i pozostał w pułku jako żołnierz nadterminowy. W 1929 roku został awansowany na plutonowego. Od latach 1929 - 1935 roku pełnił służbę min. Grudziądzu, w batalionie morskim w Wejherowie oraz Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu. W 1935 roku na własną prośbę ponownie służył w 51 ppSK z którym wyruszył na wojnę w 1939 roku. Zdjęcie udostępnił Stanisław Krzemień - syn Pana Kazimierza Krzemienia.
Plutonowy Kazimierz Krzemień (oznaczony X) w mundurze wyjściowym. Zdjęcie udostępnione przez Stanisława Krzemienia.
Kazimierz Krzemień (oznaczony X) w czasie zbiórki kompanii. Zdjęcie udostępnione przez Stanisława Krzemienia.
Pamiątkowe zdjecie 2 kompanii 51 pułku piechoty - Kazimierz Krzemień (oznaczony X). Zdjęcie udostępnione przez Stanisława Krzemienia.
Fotografia z 1931 roku przedstawiająca grupę żołnierzy z 51 ppSK w Brzeżanach.W tylnym rzędzie, drugi od prawej Józef Bartoszyński. Fotografia ze zbiorów rodzinnych Johna Bartoszyńskiego.
Porucznik Marian Czarniawski. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Magdaleny Bilskiej.
Kapitan Jerzy Józef Wsolak. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 w stopniu ppor. W czasie działań wojennych ranny. Po wojnie awansowany do stopnia por. sł. st. piech. ze starszeństwem od 1 I 1919 r. Długoletni oficer 51 pp, gdzie pełnił różne funkcje. Do stopnia kapitana awansowany 1 I 1928 roku - dowódca kompanii. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.W latach 1937-1939 pełnił funkcję oficera administracyjno-materiałowego 51 pp w Brzeżanach. W kampanii 1939 roku bierze udział na stanowisku kwatermistrza 51 pp w składzie 12 DP. Walczył m.in. pod Iłżą. W czasie okupacji przebywał w niemieckiej niewoli (oflag II D). Po zakończeniu wojny podjął pracę w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Kielcach, gdzie zmarł nagle 29.11.1945 w wieku 46 lat. Zdjecie oraz życiorys przesłany przez Pana Macieja Mazura, autora strony www.jerzywsolak.xn.pl.
1 kompania ckm 51 ppSK w Brzeżanach - rok 1936.
Zdjęcie z lat II połowy lat 30-tych przedstawiające żołnierzy z kompanii przeciwpancernej. Na pierwszym planie z notesem w ręku Adolf Ryczko. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Wojciecha Kapturkiewicza.
Pamiątkowa fotografia Tadeusza Szawarskiego (ur. w 1913 roku) z Machowa koło Tarnobrzegu, który II połwoie lat 30-tych odbył w 51 pp zasadniczą służbę wojskową. Jako rezerwista zmobilizowany w 1939 roku. Zaginął bez wieści we wrześniu 1939 roku. Do dzisiaj jego córka - Zofia Szczytyńska - poszukuje wszelkich informacji o losach ojca. Jeśli posiadają Państwo jakiekolwiek wiadomości o losach Tadeusza Szawarskiego prosimy o kontakt - być może dzięki temu uda się dopisać zakończenie jeszcze jednej tragicznej wrześniowowej historii. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Zofii Szczytynskiej.
Brzeżany 1938 rok.
Żołnierze 51 pp w na ulicach Brzeżanach w 1939 roku. Zdjęcie ze zbiorów Stanisława Krzemienia.
Oficerowie 51 pułku piechoty na terenie koszar w Brzeżanach w 1939 roku. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Marka Garwolińskiego.
Pieczęć 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych z lat 30-tych.
Pieczęć 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych odnaleziona po latach na polu bitwy pod Iłżą.
Wrzesień 1939, kpt. Władysław Garwoliński, dowódca 1 kompanii 51 ppSK, na czele kolumny udającej się z Brzeżan w rejon koncentracji. Fotografia ze zbiorów rodzinnych Marka Garwolińskiego.
Kampania wrześniowa 1939
Pułk zgodnie z planami był mobilizowany w trybie alarmowym, mając 36 godzin na rozwinięcie się do etatów wojennych od chwili ogłoszenia mobilizacji. 27 sierpnia 1939 roku o godz. 19.00 ogłoszono w koszarach 51 pp alarm. Dowódca pułku ppłk Emil Fieldorf wezwał oficerów na odprawę na godz. 20, gdzie wydał rozkaz rozpoczęcia mobilizacji jednostki. Na jej początek wyznaczono godz.23. Pomimo braków w sprzęcie i wyposażeniu sama mobilizacja przebiegła bardzo sprawnie. Na wojnę pułk wyruszył w składzie 12 Dywizji Piechoty, podporządkowanej Południowemu Zgrupowaniu Armii "Prusy". Z powodu opóźnień dopiero 3 września z Brzeżan ruszyły pierwsze transporty kolejowe z pododdziałami pułku do wyznaczonych miejsc koncentracji. Wyznaczono trasę przez Lwów - Przemyśl - Przeworsk - Rozwadów - Ostrowiec. Działania niemieckiego lotnictwa powodowały dalsze opóźnienia w marszu. Wyładowanie transportów nastąpiło na wschód od Skarżyska-Kamiennej, skąd już dalej pieszo udano się do wyznaczonych miejsc. Do 7 września niemal cały pułk znalazł się w rejonie Skarżyska.W związku ze zmianą sytuacji na froncie, grożącą odcięciem całego Południowego Zgrupowania Armii "Prusy" od mostów na Wiśle, około godziny 15:00 7 września otrzymano rozkaz bojowy do nocnego przegrupowania w okolice lasu starachowickiego na południe od Iłży. Do wyznaczonych stanowisk dotarto około południa 8 września. Dla 51 pp (bez III batalionu) rejon postoju wyznaczono w lesie Osinki na zachód od m. Lipie. III batalion rozlokowano w rejonie gajówki Łazy jako odwód dowódcy dywizji, a tabory zostały w okolicy m. Lipie. Wkrótce okazało się, że jednostki niemieckie odcięły dlaszą drogę odwrotu ku Wiśle i konieczne będzie przebijanie się siłą. Rozpoczęła się bitwa pod Iłżą. 12 DP piechoty miała wykonać przemarsz do lasów na północny-zachód od Lipska w nocy z 8/9 września w dwóch kolumnach. 51 pp (bez III batalionu) znalazł się w kolumnie południowej a jego III batalion w kolumnie północnej. Z powodu panującego chaosu oraz poruszania się zatarasowanymi przez tabory leśnymi drogami rejon wyjściowy osiągnieto dopiero w godzinach porannych 9 września. Do natarcia w kierunku Rzechowa, znajdujący się w pierwszym rzucie kolumny południowej I/51 pp, ruszył około godz.5. II/51 pp otrzymał zadanie osłony taborów i w walce udziału nie wziął. Po opanowaniu Dubrawy odddziały polskie wzięły szturmem las Aleksandrów. Ze względu na silny ogień karabinów maszynowych oraz artylerii niemieckiej dalsze polskie natarcie zaległo na przedpolach Rzechowa. Kolumna północna, w składzie której znajdował się III/51 pp, wyruszyła godzinę później.Tutaj również natarcie początkowo rozwijało się pomyślnie - opanowano Podkońce, część Kolonii Rzechów i skierowano się w kierunku Michałowa.O godz. 8 doszło do zmiany do sytuacji na polu walki. Do kontrataku na odddziały kolumny północnej przystąpił niemiecki 67 batalion czołgów. Impet uderzenia czołgów oraz dotychczasowe straty wstrząsnęły żołnierzami i wywołały panikę w polskich szeregach. W III/51 pp straty wyniosły ok. 50% stanu wyjściowego - natarcie batalionu załamało się a żołnierze w panice rozpoczęli odwrót w kierunku lasu. Do godz. 9 resztki kolumny północnej znalazły się w lesie starachowickim. Około godz. 10 fala paniki ogarnęła również oddziały południowej kolumny, pomimo że w ich rejonie pojawiły się nieliczne niemieckie czołgi. W wyniku nieudanej próby przebicia się, dużych strat oraz braku amunicji podjęto decyzję o rozwiązaniu 12DP. 51 pułk piechoty podzielił jej los. W rejonie leśnej wioski Piotrowe Pole w dniu 9 września 1939 roku pułk został rozwiązany. Jego straty w kampanii wrześniowej są oceniane na 70 % stanu wyjściowego. Żołnierze małymi grupkami przebijali się dalej za Wisłę na własną rękę.
Groby polskich żołnierzy, którzy zginęli w bitwie pod Iłżą 8-9 września 1939 roku, na Nowym Cmentarzu w Iłży. Wśród nich polegli żołnierze 51 pułku piechoty - ppor. Wacław Winkler (dowóca I plutonu w 8 kompanii 51 pułku piechoty), podchor. Herwin Paar, strz. Paweł Tomczyna.
Podporucznik Wacław Winkler, poległ jako dowódca plutonu w czasie Bitwy pod Iłżą. Fotografia ze zbiorów rodzinnych Jana Nienartowicza. Poniżej zdjecie grobu wykonane w latach 60-tych. Przy krzyżu stoją siostry: Stefania Rubaj (po lewej stronie) i Janina Kubiś (po prawej stronie), które przez wiele lat po wojnie poszukiwały grobu brata. Zbiory Marka Soleckiego.
Mogiła zbiorowa żołnierzy WP poległych w 1939 na cmentarzu w Grabowcu - zdjecie wykonane w dniu 08.092018r. podczas uroczystego pochówku żołnierzy WP poległych w 1939 roku po zakończeniu prac identyfikacyjnych przez Instytut Pamięci Narodowej. Spoczywają tam polscy żołnierze polegli w walkach 9 września w rejonie Aleksandrowa, Rzechowa, Grabowca. Większość poległych to żołnierze I/51pp oraz III/51pp uczestniczących w natarciu 12 Dywizji Piechoty. Pierwotnie polegli żołnierze spoczęli w tymczasowej mogile zbiorowej w lesie rzechowkim. W 1948 roku ekshumowano szczątki poległych żołnierzy i przeniesiono ich do wspólnej mogiły na cmentarzu w Grabowcu. W lipcu 2018 roku Instytut Pamięci Narodowej przeprowadził prace mające na celu uporządkowanie i indetyfikację poległych spoczywajacych w pozostałościach mogiły zbiorowej w lesie rzechowskim oraz mogiły zbiorowej na cmentarzu w Grabowcu. W trakcie prac ustalono tożsamość 8 żołnierzy z Brzeżan - strz. Leon Szwec, Hrynko Chamza, Marian Iwaniuk, Józef Kosiński, Józef Kozłowski, st. strz. Stanisław Moskwa, Leon Szymków, Marcin Barylski.
Dwa nieśmiertelniki wz. 31 odnalezione w rejonie rozbrajania się 51 pułku piechoty w dniu 9 września 1939 roku po bitwie iłżeckiej w rejonie Piotrowego Pola. Pomimo tego, że oficjalny rozkaz gen. Skwarczyńskiego nakazywał przebijać się w małych grupkach za Wisłę, wielu żołnierzy 12 Dywizji Piechoty porzuciło w lesie swoje wyposażenie i ruszyło dalej już bez broni. Zbiory autora.
W niewoli. Wielu żołnierzy 51 pułku piechoty po zakończneniu iłżeckiej bitwy zaznało losu jeńca wojennego. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Marka Małeckiego przedstawiające grupę żołnierzy polskich wśród których znajduje się Władysław Trudzik, żołnierz 51ppSK który trafił do niewoli pod zakonczeniu walk pod Iłżą, pozujących do pamiatkowej fotografii pod okiem niemieckich strażników.
Wojenne scieżki żołnierzy 51ppSk różnie się układały. Na fotografii pierwszy od lewej Kazimierz Baran, urodzony w 1913 roku w Szymbarku w województwie krakowskim, od 1922 roku mieszkał we wsi Urytwa, powiat Brzeżany. 15 marca 1937 roku został wcielony do 2 kompani karabinów maszynowych 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych. W lutym 1938 roku mianowany na starszego strzelca. We wrześniu 1938 roku przeniseiony do rezerwy. Zmobilizowany we wrześniu 1939 roku do kkm 51ppSK wziął udział w szlaku bojowy pułku. Po zakończeniu walk wrócił w rodzinne strony, które znalazły się na mocy Paktu Ribbentrop-Mołotow i został zesłany wraz z rodziną na Sybir. W maju 1943 roku powołany do 2 pułku piechoty Armii Polskiej w ZSRR i awansowany do stopnia kaprala. W grudniu 1943 awansowany na stopień plutonowego pełnił funkcję dowódcy plutonu ckm. Przeszedł szlak bojowy 1 DP: walczył min. pod Lenino. Ranny w 1944 pod Modlinem, ostecznie zdemobilizowany 19 grudnia 1945 roku. Fotografia i informacje z książeczki wojskowej ze zbiorów rodzinnych udostępnione przez Panią Barbarę Baran-Dybałę. Jeśli jesteście w posiadaniu informacji o wojennych losach Pana Kazimierza Barana prosimy o kontakt za naszym pośrednicwem z rodziną.
Okupacja
W ramach struktur Armii Krajowej w Inspektoracie Brzeżany AK - Obwód Brzeżany i Obwód Podhajce odtworzono 51 pułk piechoty Strzelców Kresowych pod dowództwem por. Antoniego Fanderowskiego "Wana" w sile około 700 żołnierzy. Po zakończeniu wojny nie doszło do ponownej reaktywacji pułku.
Dowódcy pułku
ppłk Maurycy Darnault (IV - 14 X 1919)
płk Mieczysław Linde (15 X 1919 - 14 III 1920)
mjr Artur Sadowiński (15 III - 30 IV 1920)
płk szt. gen. Marian Kukiel (1 V - 20 VI 1920)
ppłk Roman Witorzeniec (21 VI 1920 - 13 III 1922)
ppłk / płk piech. Franciszek Goliński (1 VI 1922 - 14 I 1928)
ppłk Eugeniusz Zabawski (15 I 1928 - 10 III 1929)
płk Stanisław Widacki(od 11 III 1929)
ppłk dypl. Jan Hyc (28 VI 1933 - X 1935)
płk dypl. Tomasz Obertyński (XI 1935 - 27 I 1938)
ppłk August Emil Fieldorf (28 I 1938 - 9 IX 1939)
Sztandar
Pierwszy sztandar pułk otrzymał w dniu 13 lutego 1919 roku od przedstawicieli miasta Mediolan.Towarzyszył on we wszytskich bojach toczonych w latach 1919-1920. W 1928 roku społeczeństwo Brzeżan, Rohatyna i Podhajec ufundowało nowy sztandar, który został wręczony 27 maja 1928 roku, w dniu święta pułku.
Poczet sztandarowy ze sztandarem ufundowanym przez społeczeństwo Mediolanu dla Pułku im. Giuseppe Garibardiego. Sztandar towarzyszł pułkowi w wojnie 1920 roku oraz w uroczystościach do chwili otrzymania nowego sztandaru w 1928 roku. W 1939 roku sztandar prawdopodobnie zakopano wraz z archiwum pułkowym pod podłogą w budynku dowództwa. Dalsze losy nieznane. Fotografia ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Prawa i lewa strona sztandaru 51pp z 1928 roku. Projekt nowego sztandaru opracowała Zofia Sawaszkiewiczowa. Sztandar ufundowało społeczeństwo Brzeżan, Podhajec i Rohatyna. Towarzyszył on pułkowi w walkach we wrześniu 1939 roku. Po rozwiązaniu pułku po bitwie pod Iłżą 8-9 września 1939 roku został ukryty w gajówce Jeleniec. Następnie przez okres okupacji ukrywany w prywatnych domach. Po zakonczeniu wojny w 1947 roku został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, gdzie znajduje się do czasów obecnych. Fotografie ze strony internetowej www.wikipedia.org.
Święto pułkowe
Za dzień swięta pułkowego obrano 27 maja, na pamiątkę udanego wypadu na stację kolejową Rudnica w dniu 27 maja 1920 roku. W tym dniu po całodziennym marszu i ciężkich walkach pułk zajął stację kolejową Rudnica, zdobywając po drodze haubicę 12 cm z zaprzęgiem oraz jaszczami, 8 koni, 5 wozów z amunicją , 2 karabiny maszynowe, 2 pociągi pancerne i wielu jeńców. Straty pułku w tym wypadzie wyniosły 10 zabitych żołnierzy a rany odniósł 1 oficer i 60 żołnierzy.
Dowódca pułku płk Eugeniusz Zabawski zdaje raport przed gen. Edwardem Rydzem-Śmigłym -Brzeżany 27 maja 1928 roku. Fotografia ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Odznaka pamiątkowa
Odznaka pamiątkowa została zatwierdzona w 1924 roku przez Ministra Spraw Wojskowych gen. dyw. Władysława Sikorskiego rozporządniem L. 99918/24 G.M. Mógł ją otrzymać każdy oficer i szeregowiec, który brał udział z 51 pułkiem przynajmniej w jednej bitwie lub posiada 12 miesięcy wzorowej czynnej służby w jego szeregach w czasie pokoju. 
Odznaka była wykonywana w dwóch odmianach: żołnierskiej-jednoczęściowa, srebrzona oraz oficerskiej- dwuczęściowa,emaliowana ze złoceniami.
Podoficerowie 51 pułku piechoty.Doskonale widoczne odznaki pułkowe w odmianie żołnierskiej oraz sposób ich noszenia na kurtkach mundurowych. Fotografia ze zbiorów Witolda Golińskiego.
Zdjęcie wykonane w dniu 9 lipca 1925 roku. Widoczna odznaka 51 pułku piechoty w wersji żołnierskiej. Oficerski pas oraz kurtka z górnymi kieszeniami wskazują na wykorzystanie rekwizytów zakładu fotograficznego, dla lepszej prezencji sylwetki fotografowanego. Zdjęcie ze zbiorów autora.
Kapral z 51 pułku piechoty z odznaką pamiątkową w wersji żołnierskiej. Zdjęcie wykonano najprawdopodobniej na przełomie lat 20-tych i 30-tych. Zdjęcie ze zbiorów Wojciecha Kamody.
Kapral Jan Bar - w 51 pp służył w pierwszej połowie lat 30-tych. Zdjecie ze zbiorów rodzinnych Daniela Bar.
Strzelec Karol Król w 1938 roku. Obok odznaki pamiątkowej 51pp w wersji żołnierskiej posiada on Odznakę Grenadierską, Państwową Odznakę Sportową, Państwową Odznakę Strzelecką oraz sznur strzelecki. Zdjęcie udostępnione autorowi ze zbiorów rodzinny żołnierza.
Franciszek Ostrowski w czasie służby w 2 kompanii ckm 51 pp. Zwraca uwagę sposób mocowania odznaki za pomoca podkładki mocowanej do guzika od kieszeni. Zdjęcie ze zbiorów rodzinych przysłał Bill Wolfendalle.
Rok 1937.Pierwszy od lewej Stanisław Gargała. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Miłosza Gargały.
Plutonowy w mundurze wz. 19 z odznaką pułkową w wersji oficerskiej oraz odznaką KOP "Za służbę graniczną". Fotografia ze zbiorów Wojciecha Kamody.
Plutonowy w mundurze wz. 19 z odznaką w wersji oficerskiej. Fotografia ze zbiorów autora.
Sierżant w mundurze wz. 19 z odznaką pułkową w odmianie oficerskiej oraz Odznaką za Rany i Kontuzje.
Por. Władysław Garwoliński. We wrześniu 1939 roku już jako kapitan dowodził 1 kompanią 51 pułku piechoty. Na kieszeni kurtki wz. 27 widoczna odznaka pułkowa w odmianie oficerskiej. Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych Marka Garwolińskiego.
Kapitan Krzesław Krzyżanowski. Zamordowany w 1940 roku przez NKWD w Starobielsku. Fotografia ze zbiorów Małgorzaty Chechelskiej.
Odznaka żołnierska odnaleziona po latach w pobliżu leśnej wioski Piotrowe Pole, w miejscu rozwiązania pułku po bitwie iłżeckiej. Odznaka została wykonana w pracowni E.M. Unger we Lwowie. Zbiory autora.
SPIS KADRY OFICERSKIEJ I PODOFICERSKIEJ
51 pułku piechoty Strzelców Kresowych w 1930 roku.
Opracował Wiesław Olczak.
Kadra oficerska:
ppłk WIDACKI Stanisław – d-ca pułku
ppłk TYCZYŃSKI Wojciech – z-ca d-cy pułku
mjr WILCZYŃSKI Ludwik
mjr ŻUKOWSKI Franciszek
mjr WARCHOŁ Stefan
mjr ZACHODNY Jan
mjr KACZMARCZYK Stefan
mjr dr DECOWSKI Bronisław – lekarz pułku
kpt. WEBER Leopold
kpt. STĘPKOWICZ Władysław
kpt. PICHLER Franciszek
kpt. SURSKI Józef
kpt. JANICKI Bolesław
kpt. NIEWIAROWSKI Władysław
kpt. KRAUS Franciszek
kpt. SZOPA Jan
kpt. SUŁKOWSKI Kazimierz
kpt. WERNER Adam
kpt. KRZYŻANOWSKI Krzesław
kpt. KRUPNICKI Marian
kpt. WSOLAK Jerzy
kpt. dr BACHMAN Karol – młodszy lekarz pułku
por. LORENCZUK Wiktor
por. LUBELSKI Zygmunt
por. BOREK Jan
por. WASILKOWSKI Włodzimierz
por. LENCKOWSKI Wacław
por. LISOWSKI Marian
por. KOWALSKI Teodozjusz
por. SZTARK Alfons
por. KRZYSZTAŁOWSKI Antoni
por. RADAJEWICZ Stanisław
por. JAWORSKI Bronisław
por. HORITZA Karol
por. WERKA Józef
por. BODZIOCH Piotr
por. GAUL Aleksander – kapelmistrz orkiestry pułku
ppor. SIDORKO Roman
ppor. ORLIK Mieczysław
ppor. GARWOLIŃSKI Władysław
ppor. CZARNIAWSKI Marian
ppor. BENBENEK Zygmunt
ppor. KRUKIEREK Bronisław
ppor. NEUGEBAUER Zygmunt
ppor. NAROŻAŃSKI Henryk
ppor. KRUPA Antoni
ppor. GŁADYSZ Władysław
ppor. PONIKOWSKI Zygmunt
Kadra podoficerska:
chor. HORZINEK Stanisław
chor. MICHALSKI Jan
chor. BIEDER Marian
chor. SZULC Władysław
chor. WINIARSKI Stanisław
chor. WIELKOPOLSKI Stanisław
st.sierż. BOBULA Antoni
st.sierż. DOMINIKÓW Franciszek
st.sierż. DRADRACH Wojciech
st.sierż. GŁÓWKA Jan
st.sierż. KOPEĆ Michał
st.sierż. ŁANKOWSKI Piotr
st.sierż. MURZYN Jan
st.sierż. ROSIECKI Stanisław
st.sierż. SOBKÓW Piotr
st.sierż. STAŚKIEWICZ Stanisław
st.sierż. STEFAŃSKI Karol
st.sierż. TOMCZYK Walenty
st.sierż. UKLEJEWSKI Józef
st.sierż. UNGAR Chaim
st.sierż. WIŚNIEWSKI Jan
st.sierż. ADAMCZYK Karol
st.sierż. BRODACKI Marcin
st.sierż. DŁUGI Piotr
st.sierż. DOLATA Antoni
st.sierż. DOMARADZKI Stanisław
st.sierż. KALETA Wojciech
st.sierż. KAPPY Edmund
st.sierż. KOBYLAŃSKI Kazimierz
st.sierż. MAZUR Michał
st.sierż. NACHMAN Stanisław
st.sierż. ROSOŁOWSKI Antoni
st.sierż. ŚWIDRAK Franciszek
st.sierż. SZYMLET Stanisław
st.sierż. TEPEROWICZ Kazimierz
st.sierż. VOGELGESANG Władysław
st.sierż. WALUŚ Adolf
st.sierż. WOŹNIAK Wacław
st.sierż. ZĄBEK Franciszek
st.sierż. ZOPOTH Jan
sierż. BUCZEK Szymon
sierż. CADELSKI Jan
sierż. CAŁKA Karol
sierż. CHMURA Bolesław
sierż. CICHY Wiktor
sierż. CZERWIŃSKI Kazimierz
sierż. DUDA Konstanty
sierż. DZIEŁAK Wincenty
sierż. GOŁĘBIOWSKI Stefan
sierż. GÓRSKI Teofil
sierż. GRUBIAK Wincenty
sierż. GRZYWA Tadeusz
sierż. GUTKA Józef
sierż. HUBICKI Leon
sierż. KARWOWSKI Jan
sierż. KOZŁOWSKI Józef
sierż. KRYSIAK Zygmunt
sierż. KLEBANKIEWICZ Wawrzyniec
sierż. LITWIŃCZUK Filemon
sierż. MICZOREK Władysław
sierż. NASKRĘT Ignacy
sierż. PAWEŁCZYK Stanisław
sierż. PIEC Bronisław
sierż. POKALUK Włodzimierz
sierż. PRZYBYŁ Bronisław
sierż. SIMON Jan
sierż. SCHMIDT Emil
sierż. SOBOLEWSKI Stanisław
sierż. ŚRODA Jan
sierż. SZLĘK Mieczysław
sierż. SZYFFER Teofil
sierż. TUTLA Franciszek
sierż. URBAN Józef
sierż. WIDLARZ Józef
sierż. WIKTOR Jan
sierż. WRZESZCZ Wojciech
sierż. BIELECKI Bronisław
sierż. CHILARZAK Franciszek
sierż. GIL Michał
sierż. GŁOWACKI Józef
sierż. KUSY Jakub
sierż. LASKOWSKI Zygmunt
sierż. LEGENDZIEWICZ Franciszek
sierż. MALISZKIEWICZ Władysław
sierż. MONASTERSKI Bronisław
sierż. TURCZYN Stefan
plut. BAŁATA Jan
plut. BASTA Stanisław
plut. BEHAN Michał
plut. BOGDAN Stanisław
plut. BURLIKOWSKI Teodozjusz
plut. CISEK Jan
plut. CZAPELSKI Eugeniusz
plut. DEPKA Józef
plut. FOŁTA Ludwik
plut. GAZDA Jan
plut. GIERLACH Stanisław
plut. HALEJKO Piotr
plut. IDZI Antoni
plut. KALISZ Antoni
plut. KLIMASZEWSKI Piotr
plut. KONOPKA Tadeusz
plut. KOWALCZYK Stanisław
plut. KRZEMIEŃ Kazimierz
plut. KRZĄSTEK Jan
plut. KURTASZ Józef
plut. MAJEWSKI Włodzimierz
plut. MAJKA Jan
plut. MICHALAK Władysław
plut. MAŚLĄG Józef
plut. NIEDZIAŁEK Józef
plut. NOWOWIEJSKI Stanisław
plut. NIEDZIŃSKI Edward
plut. PACANA Stanisław
plut. PALUCH Piotr
plut. RASZPLA Andrzej
plut. STOPCZAŃSKI Marian
plut. SZLACHETKO Jan
plut. SMUSZ Michał
plut. WALCZAKOWSKI Józef
plut. WILCZYŃSKI Jan
plut. WOLSKI Wojciech
plut. WOŁOSZCZUK Józef
plut. WOJCIECHOWSKI Henryk
plut. WOJCIECHOWSKI Jan
plut. ZARĘBA Andrzej
plut. WRÓBEL Piotr
plut. KRYNICKI Bolesław
plut. KRASOŃ Julian
plut. PAWŁOWICZ Oskar
plut. SADOWSKI Franciszek
plut. SMUTEK Jan
kpr. ANDRZEJEWSKI Władysław
kpr. BRAND Zygmunt
kpr. FILIPOWICZ Julian
kpr. FLESZAR Jan
kpr. GORCZYK Edward
kpr. MANDROWSKI Edward
kpr. MOSZYŃSKI Feliks
kpr. MULSKI Jan
kpr. NOWAKOWSKI Tadeusz
kpr. NOWAK Paweł
kpr. ORŁOWICZ Stanisław
kpr. PAWŁOWICZ Adam
kpr. PŁOCHOCKI Ludwik
kpr. PŁUHATOR Michał
kpr. RYBICKI Marian
kpr. SKULSKI Julian
kpr. TRACZ Grzegorz
kpr. TROSZKA Fryderyk
kpr. ZABOROWSKI Mieczysław
kpr. ZAPORA Władysław
kpr. NOWAKOWSKI Justyn
Bibliografia:
1.Kazimierz Satora, Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa 1990.
2.Leopold Weber, 51 pułk Strzelców Kresowych, Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. Warszawa 1928.
3.Leszek Zachuta, 51 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego. Pruszków 1992.
4. Piotr Zarzycki, Południowe Zgrupowanie Armii "Prusy" we wrześniu 1939 roku. Warszawa 2001.
autor:Tomasz Gliński
